Lấy thành phố Tican làm thí dụ. Từ thành phố này của người Maya theo đường chim bay tới vịnh Hônđurát chỉ có 109 dặm Anh (1 dặm Anh 1,6 km – ND) tới vịnh Campeca 161 dặm Anh, tới bờ biển Thái Bình Dương cũng chỉ có 236 dặm Anh. Người Maya rất am hiểu biển khơi. Trong các di chỉ văn hóa của các thành lũy đổ nát của họ có rất nhiều san hô, và các vật phẩm được chế tác từ đồi mồi, vỏ sò, đã chứng minh điều đó. Vậy thì những thành phố đẩu tiên của họ tại sao không được xây dựng bên bờ sông hoặc bên bờ biển mà lại lựa chọn nơi rừng rậm cách biệt thế giới bên ngoài xây dựng, và lúc di cư sau đó, họ cũng không tìmtới bờ sông bờ biển để cư trú mà lại tìm vào sâu hơn nữa trong rừng rậm hoang vu. Điều đó cũng thật là khó hiểu.
Tican là một thành phố ở trong rừng sâu. Để giải quyêt nước ăn cho một thành phố đông người và việc tưới tiêu cho cây cối hoa màu, họ buộc phải đào tới 13 cái hồ chứa nước xung quanh thành phố. Tổng dung lượng nước chứa được trong các hổ đó là khoảng 214.500m3 nước. Thời cổ đại mà đào được những hồ chứa nước như vậy không phải là việc bình thường. Nhưng điều khiến cho người ta khó lòng tưởng tượng nổi là những người Maya thông minh tuyệt vời như vậy, sao lại chọn nơi điều kiện khó khăn như vậy để xây thành lập nước, mà không chọn nơi thuận lợi phù hợp với lô-gích cuộc sống?
Họ phải đình chỉ cả những công trình đã xây dựng xong quá nửa một cách vội vàng hối hả, thu dọn hành trang, bế con dắt lão, cả làng cả nước kéo nhau di cư đi nơi khác. Họ đã phải trải qua gian nan vất vả trong cuộc trường chinh tìm quê hương mới, cuối cùng đã phải dừng lại một cách tuyệt vọng ở phương Bắc và xây dựng một vương quốc mới. Họ lại căn cứ vào năm tháng mà lịch pháp của họ đã tính trước, bắt đầu xây dựng trở lại những thành phố của họ, xây dựng mới trở lại những đền đài và kim tự tháp khác, chứ nhất định không trỏ về quê cũ.
Đó quả là cả một điều bí mật. Tất cả các nhà khoa học trên thế giới đều chưa được ra được một lời giải thích có sức thuyết phục.
Văn minh Maya thần kỳ, đã bắt đầu công cuộc xây dựng những kim tự tháp khắp đại lục Nam Mỹ dường như chỉ trong một đêm. Điều đó khác nào một vở kịch, không cần có giới thiệu và mở đầu. Mở màn ra là người Maya bèn nhảy ra sân khấu, diễn ngay một vở kịch lịch sử hùng tráng. Rồi họ ra đi mà không đề lại cho lịch sử bất kỳ một sự giải thích nào, màn lại vội vàng khép lại, vở kịch lịch sử sóng cồn dữ dội, đầy kịch tính đến đó bỗng dừng lại. Chỉ có dây leo và rêu xanh của rừng nhiệt đới lặng lẽ che phủ dấu chân của người Maya, chỉ có những di tích đổ nát hoang tàn như muốn nháy mắt xét hỏi du khách…
Đọc thêm tại : http://hientuongbian365.blogspot.com/2015/05/gia-thuyet-ve-ly-do-nguoi-maya-vut-bo.html