Từ xưa đến nay, cánh cổng thông sang Tây Vực, cũng là thị trấn quan trọng đầu tiên đế tiếp xúc với văn học châu Âu, đó là thị trấn Đôn Hoàng của Trung Quốc, nó vẫn giữ được vị trí vô cùng quan trọng suốt một thời kỳ dài. Đường tơ lụa là con đường Trung Quốc cổ đại vận chuyện hàng tơ tằm sang giao dịch vối châu Au, còn thị trấn Đôn Hoàng là điểm chốt hiểm yếu trên con đường đó. Bởi vậy nó trở thành trung tâm giao dịch buôn bán và cũng là trung tâm giao lưu văn hóa Đông Tây, là điểm quần cư của dân địa phương. Khi bị những trào lưu mới tác động, thì dù là về tư tưởng hay là về hành động,nó vẫn đứng mũi chịu sào.
Đạo Phật từ Ấn Độ truyền sang, cũng vì thế đã đứng vững ở nơi này, làm cho nótrở thành thánh địa của đạo Phật. Truyện “Tây du ký” nổi tiếng cũng lấy nólàm căn cứ địa để phát triển thành tác phẩm lưu truyền rộng rãi trên thế giới.
Thế nhưng, cùng với sự phát triển của giao thông, với những tiến bộ mới, con đường tơ lụa ngày càng bị mờ nhạt, những “bảo tàng” văn hóa phong phú ở tỉnh Cam Túc được thánh địa Phật giáo thai nghén cũng bị mờ nhạt và lãng quên.
Vào năm 1900, khi liên quân 8 nước đang gây chuyện ở thành phô” Bắc Kinh, Vương Nguyên Lộc, một đạo sĩ thành kính lại phát hiện thấy ở Đôn Hoàng một hang đá, trong đó chứa đầy sách kinh, bản chép tay, tranh Phật, hình vẽ… Đều là những thư tịch liên quan đến văn hóa Phật giáo, tất cả văn kiện đều tập trung trong một chỗ như gian phòng.
Hang đá này nằm ở vùng gần với 0 Sa Thượng. Bên trong hang đá có cấu tạo tựa như tổ ong, trong mỗi hang nhỏ đều có một bức khắc hoạ hình Phật, mỗi bức một vẻ tuyệt mỹ, Còn trên vách đá lại có những bức bích hoạ tinh xảo. Theo kết quả nghiên cứu của các nhà sử học và khảo cổ học, kiệt tác này được sáng tạo ra vào thời kỳ bắt đầu triều đại nhà Tần (năm 366 trưốc Công nguyên) cho đến đầu thời nhà Nguyên. Kéo dài khoảng hơn 1000 năm không nghỉ mới hoàn thành! Có khoang một ngàn hang đá, sốtượng Phật được khác khoảng 48 vạn pho. Thật là một công trình vĩ đại khiến người ta phải lắc đầu lè lưỡi.
