Ivan Hung Bạo thu giữ được rất nhiều thư tịch có thể là sự thực. Điều này được biết chủ yếu qua truyền thuyết của tu sĩ Mácxim Grêgo liên quan đến viện tu đạo Phơan. Nghe nói đó là những bản chép tay sách cổ vô cùng quý giá. Số lượng sách này lớn đến mức có thể so với một thư viện.
Vậy, những sách ấy từ đâu mà có?
Nghe nói Ivan Hung Bạo được thừa kế từ ông nội là Đại công tưóc Ivan Đệ tam và bà nội là Xô- phia Palêôlôgơ. Xôphia là cháu gái của hoàng đế Côngxtantin thứ 11, cũng là hoàng đế đời chót của đế quốc Đông La Mã, Khi bà đến Matxcơva đã mang theo từ thư viện Hoàng gia của đế quốc La Mã rất nhiều bản chép tay các sách cổ cực kỳ quý báu. Bởi vậy, đó là những bản sách quý rất hiếm trên thế giới.
Ivan Đệ tam muốn đưa số sách được cất giữ làm một bảng kê mục lục, bèn cho gọi Macxim Grêgo đến để hoàn thành. Ngườinày đã từng được học ởPa-ri, Rô-ma, trong các giáo đường, rất vui vẻ được làm việc đó. Ngoài ra, ông ta còn tranh thủ việc này để đối chiếu bản dịch Xlavơ của giáo hội nước mình với nguyên tác tiếng Hy Lạp, và ông đã lần lượt đính chính lại rất nhiều chỗ dịch sai.
Cách làm này của Grêgo khiến cho đại giáo chủ Matxcơva Iởxép rất không hài lòng, cho rằng làm tổn hại đến sự tôn nghiêm của giáo hội. Sau đó ít lâu, ông rời khởi hoàng cung, rồi bị giáo đoànkhai trừ và bị nhiều sự bức hại đủ các hình thức.
Trên đây là truyền thuyết liên quan tới tu sĩ Mácxim Grêgo và kho sách của Ivan Hung Bạo. Qua truyền thuyết đó công việc làm mục lục cho kho sách đã hoàn thành được chưa? Một lượng lớn những sách quý được cất giữ ở nơi nào trong cung điện Kremli? vẫn chưa ai được biết.
Trong một cuốn sách được biên tập vào thế kỷ XVI đã ghi chép việc này như sau:
“Cố đạo ngườiĐức Vâyđơmai đã từng trông thấy kho sách của Ivan Hung Bạo. Nó chiếm tới hai căn phòng trong tầng hầm cung điện Kremli…” Điều khiến ngườita không hiểu là, trong những văn kiện, sách vở khác cùng thời lại không hề nói tới kho sách ấy của Ivaxi Hung Bạo. Đó là vì nguyên nhân gì? Phải chăng kho sách đã bị thất tán hoặc là nó vốn không tồn tại?
Đến thế kỷ 19, có hai người Đức rất hứng thú với câu chuyện về kho sách của hoàng đế, Một trong hai người đó muôn được tìm hiểu ngọn ngành về kho sách, nên đã tìm đến Matxcơva. Ông đã tiến hành tra cứu hết toàn bộ mọi ghi chép cổ xưa có liên quan đến kho sách, vẫn không tìm ra manh mối gì. Về sau ông lại tiến hành điều tra về địa hình trong điện Kremli, nhưng cũng khó mà xác định được kho sách nằm ở nơi nào. Tuy vậy, khi rời khởi Matxcơva ông vẫn cho rằng:
“Tôi tin chắc rằng, kho sách của Ivan Hung Bạo vẫn ngủ say ở một nơi nào đó mà người ta chưa biết. Giải đáp được điều này, rất có thể liên quan đến những phát hiện vô cùng quan trọng dối với văn hóa thế giới”.
Về số phận của kho sách, ý kiến của các chuyên gia cũng không thống nhất. Có người nói: “Khi điện Kremli xảy ra hỏa hoạn, kho sách đó có thể đã bị thiêu huỷ mất”. Lại có người nói: “Kho sách đó đã được chuyển tới thư viện đại giáo chủ Matxcơva rồi, và về sau dường như đều bị thất tán mất”. Cũng có người nói: “Kho sách của Ivan Hung Bbạo chắc chắn tồn tại, cần phải tiến hành thăm dò cẩn thận điện Kremli thêm nữa”….
Những ý kiến đó hãy tạm gác lại. Còn về mật thất nằm dưới tầng ngầm cung điện Kremli còn có những truyền thuyết như sau:
Cuối thế kỷ 19, nhà sử học Chaplin, người có uy tín trong làng chơi đồ cổ ở cung điện Kremli đã từng được nghe một quan chức nói rằng, ông ta đã trông thấy tại Sở bảo quản văn thư của xưởng đúc tiền, một cuốn sách rất cổ quái, trên đó ghi toàn những chuyện ngày xưa. Trong đó có một chuyện được chép như sau:
… Năm 1724, Pie Đại đế quyết định dời đô về Pêtécbua, coi Matxcơva là thủ đô thứ hai. Tháng 12 năm ấy, một ngườilàm việc trọng giáo hội có tên là Arkhipôp, đến Pêtécbua, đưa cho bộ phạn quản lý tài vụ một bản báo cáo, nói đến việc dưới tầng ngầm cung điện Krem li ở Matxeơva có hai căn phòng bí mật, Trên cửa sắt của căn phòng có dán niêm phong và còn khoá bằng kháa lớn. Căn phòng đó dường như để rất nhiều những hòm lớn.
Sau khi nghiên cứu, những ngươi có trách nhiệm đã bắt tay điều tra ngay đối với phòng ngầm của cung điện Kremli. Nhưng, chẳng bao lâu, từ Petecbua truyền tới mệnh lệnh, ngừng ngay cuộc điều tra.
Sau đó 9 năm, ngài Arkhipôp đó lại nêu yêu cầu muốn được khai quật phần ngầm phía dưới cung điện Kremli.
Kết quả như thế nào? Trong báo cáo được líu giữ tại Sở bảo quản văn thư, công văn đã viết rằng: “Dù rằng đã dốc hết sức, nhưng vẫn không phát hiện thấy căn hầm bí mật”.
Xupôlépsky, viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô (cũ) cho rằng, tuy nói rằng Arkhipôp đã thất bại, những không thể nói rằng kho sách của Ivan Hung Bạo là không tồn tại. Ông tin chắc rằng, điều bí mật đó, rồi sẽ có một ngày dược đưa ra ánh sáng.